Een hersenbloeding: de oorzaken en gevolgen
Jaarlijks krijgen ruim 40.000 mensen een cerebrovasculair accident (CVA), beter bekend als een beroerte. In 20% van de gevallen gaat het om een hersenbloeding. Een hersenbloeding, of hemorragisch CVA, ontstaat wanneer een bloedvat in de hersenen openbarst. Het bloed stroomt hierdoor in of rond het hersenweefsel. Er bestaan verschillende soorten hersenbloedingen, elk met hun eigen oorzaken en gevolgen.
Wat is een hersenbloeding?
Net als een herseninfarct en een transient ischemic attack (TIA), valt een hersenbloeding onder de verzamelnaam cerebrovasculair accident (CVA): een ongeluk in de bloedvaten van de hersenen. Een CVA wordt ook wel een beroerte genoemd. Bij een beroerte krijgt een deel van de hersenen onvoldoende zuurstof. Hoewel deze verschillende aandoeningen allemaal onder één verzamelnaam vallen, zijn er onderling wel grote verschillen. Bij een herseninfarct en een TIA is een blokkade in een bloedvat de oorzaak. Een hersenbloeding wordt veroorzaakt door een gescheurd of geknapt bloedvat. Bloed stroomt hierdoor in of rond het hersenweefsel. Dit drukt op het hersenweefsel. Ook krijgen hersencellen in het aangetaste gebied geen bloed meer. Als dit te lang duurt, kan het hersendeel afsterven.
Hoe ontstaat een hersenbloeding?
Een bloeding in de hersenen kan op verschillende plekken ontstaan door verschillende oorzaken. Aan de hand van de oorzaak kan er onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende soorten hersenbloedingen: intracerebrale bloedingen (ICH), subarachnoïdale bloedingen (SAB), een hersenbloeding door invloed van buitenaf.
Intracerebrale hersenbloeding
Een intracerebrale hersenbloeding (ICH) is een bloeding in het hersenweefsel. Dit kan worden veroorzaakt door een hoge bloeddruk, een vaatafwijking of een hersentumor. Er zijn verschillende aandoeningen die, vooral op jonge leeftijd, een ICH kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld: een misvorming van een bloedvat, een te hoge druk op een ader of een beschadiging van een bloedvat. 10 tot 30% van hersenbloedingen is een ICH, blijkt uit gegevens van het Erasmus Medisch Centrum. De kans op een ICH neemt tijdens het ouder worden ook sterk toe: 85-plussers hebben tien keer zoveel kans op een ICH dan 45- tot 54-jarigen.
Subarachnoïdale bloedingen
Een subarachnoïdale bloeding (SAB) is een bloeding in de ruimte tussen de hersenen en de schedel. Bij dit type bloedingen is een gebarsten aneurysma de meest voorkomende oorzaak. Een aneurysma is een verwijding of uitstulping van een slagader. Door de uitstulping kan de wand van de ader verzwakken en uiteindelijk scheuren, het gevolg hiervan is een hersenbloeding. Een aneurysma in de hersenen kan ontstaan door een hoge bloeddruk, roken, alcoholmisbruik of een bacterie. Ook kan de zwakke plek aangeboren zijn. Een klein deel van de mensen met een hersenaneurysma krijgt een tweede aneurysma.
Hersenbloeding door een invloed van buiten
Een hersenbloeding door een invloed van buiten wordt veroorzaakt door geweld, een klap op het hoofd of een val of ongeluk. Slagaderen kunnen hierdoor kapotgaan, waardoor een bloeding ontstaat. Bij dit soort bloedingen kan onderscheid worden gemaakt tussen een subdurale bloeding of een epidurale bloeding. Bij een subdurale bloeding is er een bloeding onder (sub) het hersenvlies. De bloeding zit dan tussen het spinnenwebweefsel en het harde hersenvlies. Bij een epidurale bloeding is er een bloeding boven (epi) het hersenvlies. Deze bloeding zit tussen het harde hersenvlies en de schedel. Dit type bloeding gaat vaak samen met een breuk in het schedelbot.
Een hersenbloeding: wat is de oorzaak?
Een hersenbloeding kan ontstaan door verschillende oorzaken. Een groot deel van de mensen die een beroerte krijgen is 65 jaar of ouder. Leeftijd speelt daarom een belangrijke rol in het ontstaan van een bloeding in de hersenen. Uit een onderzoek onder inwoners van Copenhagen blijkt dat stress ook een oorzaak kan zijn van een hersenbloeding. Mensen die aangaven veel stress te ervaren, hadden daardoor bijna een twee keer zo hoge kans op een hersenbloeding.
Enkele oorzaken van een hersenbloeding:
- roken
- suikerziekte;
- een te hoge bloeddruk;
- een te hoog cholesterolgehalte;
- een aneurysma;
- een (aangeboren) afwijking in een bloedvat.
De voortekenen van een hersenbloeding
De klachten bij een hersenbloeding zijn afhankelijk van het gedeelte in de hersenen waar de bloeding plaatsvindt en de grootte ervan. De meestvoorkomende symptomen van een hersenbloeding zijn een scheve mond, verwarde spraak en een lamme arm, aldus de Hartstichting. Andere symptomen van een hersenbloeding zijn ernstige hoofdpijn, evenwichtsproblemen, dubbelzien of blindheid aan één oog. Ook spasmen of verlamming van één helft van het lichaam kunnen een gevolg zijn van een bloeding in de hersenen. De symptomen van een hersenbloeding zijn vergelijkbaar met die van een TIA en een herseninfarct. Het is niet altijd duidelijk of het om een hersenbloeding gaat. Het wordt daarom aangeraden om, ook bij twijfel, 112 te bellen.
Wat zijn de gevolgen van een hersenbloeding?
Een hersenbloeding kan blijvende gevolgen hebben voor de hersenen. We hebben het dan over niet-aangeboren hersenletsel (NAH). NAH is schade aan de hersenen die in de loop van het leven ontstaan is. Een hersenbloeding kan zowel zichtbare als onzichtbare gevolgen hebben. Hierin kan onderscheid worden gemaakt tussen gevolgen voor het lichaam, het denken en het gedrag en de emoties. Wat deze gevolgen zijn en hoe ernstig deze zijn, is afhankelijk van de oorzaak, de plek en de grootte van de hersenbloeding. Een lichte hersenbloeding heeft minder grote gevolgen als een grote hersenbloeding, of massieve hersenbloeding. Ook de leeftijd speelt een rol in de directe gevolgen en de gevolgen die een hersenbloeding op de lange termijn heeft. Zo herstellen jongere mensen vaak sneller en houden ze minder klachten over.
Gevolgen voor het lichaam
Een veelvoorkomend lichamelijk gevolg is een verlamming aan één kant van het lichaam. Deze kant van het lichaam heeft dan minder kracht of gevoel. Andere voorkomende lichamelijke gevolgen van een hersenbloeding zijn vermoeidheid, problemen met zien, verminderde coördinatie of neglect. Bij neglect verwerken de hersenen wat aan één kant van het lichaam gezien, gehoord of gevoeld wordt niet goed. Volgens de Hersenstichting kan dat zich op verschillende manieren uiten. Iemand trekt bijvoorbeeld maar één sok aan of botst met één kant van het lichaam tegen obstakels aan.
Gevolgen voor het denken
De gevolgen voor het denken zijn goede voorbeelden van de onzichtbare gevolgen van een hersenbloeding. Voorbeelden hiervan zijn moeite hebben met praten en het begrijpen van gesprekken. Ook logisch nadenken en dingen onthouden kunnen moeilijker worden als gevolg van een hersenbloeding. Ook kan het voorkomen dat iemand niet meer weet in welke volgorde iets uitgevoerd moet worden. Dit noemen we apraxie.
Gevolgen voor emoties en het gedrag
Tot slot kan een hersenbloeding gevolgen hebben voor het gedrag en de emoties. Zo kan het na een hersenbloeding moeilijker worden om prikkels te verwerken, kan omgaan met veranderingen lastiger worden en kan het gedrag veranderen. Het is zelfs mogelijk om depressieve gevoelens te krijgen als gevolg van een hersenbloeding. Vaak heeft dit te maken met alle veranderingen en beperkingen die iemand ervaart.
De behandeling van een hersenbloeding
Het is bij een beroerte belangrijk om snel te beginnen met een behandeling. Hierdoor wordt na een hersenbloeding de kans op schade verkleind en de overlevingskans vergroot. Het is daarom belangrijk om direct 112 te bellen als iemand een beroerte heeft, ook bij twijfel. Aan de hand van de uitvalsverschijnselen en een CT- of MRI-scan van het hoofd, kan een arts bepalen om welk type beroerte het gaat. Om te kunnen starten met de behandeling van een hersenbloeding is het belangrijk om de oorzaak en plek van de bloeding te weten. Een bloeding in het hersenweefsel (ICH) is vaak niet te behandelen. Wel is het belangrijk om bij een hersenbloeding te stoppen met bloedverdunners en bij een te hoge bloeddruk te beginnen met bloeddrukverlagers.
Als de bloeding zich tussen de hersenen en de schedel bevindt is een behandeling vaak wel mogelijk. Een aneurysma moet in een gespecialiseerd ziekenhuis zo snel mogelijk worden behandeld. De belangrijkste behandelingen bij een hersenaneurysma zijn coilen en clippen. Bij coilen wordt de uitstulping, het aneurysma, opgevuld met dun draad van platina. Bij clippen wordt er door middel van een operatie een klemmetje op de uitstulping geplaatst. Coilen heeft vaak de voorkeur boven clippen, omdat de schedel hiervoor niet opengemaakt hoeft te worden. Wanneer beide behandelingen niet mogelijk zijn, kan ervoor worden gekozen om vocht uit de hersenen af te tappen. Dit heet liquordrainage en zorgt ervoor dat de druk in de hersenen afneemt.
Prognose bij een hersenbloeding
Een hersenbloeding kan zowel geestelijk als lichamelijk heftige gevolgen hebben. Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) is een hersenbloeding in Nederland de belangrijkste oorzaak van invaliditeit. Na een bloeding in het hersenweefsel (ICH) kan ongeveer een derde uiteindelijk weer zelfstandig functioneren. Van alle mensen die herstellen na een opname in het ziekenhuis, gaat ongeveer 50% naar huis. De andere 50% gaat na de ziekenhuisopname naar een verpleeghuis of revalidatiecentrum. Dit heeft vooral te maken met de leeftijd waarop de bloeding in de hersenen ontstaat. Zo krijgen vrouwen gemiddeld pas later in hun leven een hersenbloeding, waardoor zij minder vaak terug naar huis kunnen. Bij een hersenbloeding is de prognose dus vooral afhankelijk van de plek waar de bloeding zich bevindt, de snelheid en mogelijkheid van een behandeling en de leeftijd van de persoon.
Meer over gezondheid