Een beroerte: wat is het en hoe herkent u het?

Een beroerte is een tekort aan zuurstof in (een deel van) de hersenen. Dat tekort kan ontstaan door een blokkade, waardoor zuurstofrijk bloed tegengehouden wordt. We spreken dan van een infarct. Maar het kan ook ontstaan door een gescheurd of geknapt bloedvat. Het bloed bereikt dan niet alle hersendelen, maar hoopt zich op en drukt op het hersenweefsel. Dat noemen we een hersenbloeding. In ruim 80% van de beroertes is er sprake van een herseninfarct, aldus de Hartstichting. In de overige 20% gaat het om een hersenbloeding.

Wat is een beroerte?

De medische term voor een beroerte is CVA: cerebrovasculair accident. Ofwel: een ongeluk van de bloedvaten in de hersenen. Jaarlijks krijgen ruim 40.000 mensen de diagnose beroerte. Vaak gaat het dan om 50-plussers. Een klein gedeelte, zo’n 5.000 mensen per jaar, is tussen de 18 en 50 jaar oud. Omdat een deel van de hersenen geen zuurstof krijgt, kan een beroerte grote gevolgen hebben. Het is daarom belangrijk dat er zo snel mogelijk medische hulp verleend wordt.

De oorzaken

Een beroerte, of CVA, kan verschillende oorzaken hebben. Een hersenbloeding kan bijvoorbeeld ontstaan door een vaatafwijking. Een zwakke plek in een bloedvat kan gedurende iemands leven een uitstulping vormen (een aneurysma). Hoe groter de uitstulping is, hoe hoger de kans is dat het bloedvat scheurt. Bij een herseninfarct is slagaderverkalking de meest voorkomende oorzaak. Vet- en kalkafzettingen in een bloedvat zorgen ervoor dat er stolsels gevormd kunnen worden. Die kunnen het bloedvat geheel of gedeeltelijk afsluiten. Een beroerte kan dus meerdere oorzaken hebben.

Enkele risicofactoren:

De voortekenen

De meestvoorkomende voortekenen van een beroerte zijn goed herkenbaar: een scheve mond, verwarde spraak en een lamme arm. Alle drie deze symptomen treden plotseling op. Dat wil zeggen dat iemand er van het ene op het andere moment last van kan hebben. Andere mogelijke voortekenen zijn krachtverlies, verlamming van een been, hevige draaiduizeligheid of verlies van de coördinatie. Ook dubbelzien, blindheid aan één oog of een verkleind gezichtsveld kunnen duiden op een beroerte. Bij een hersenbloeding komt ook zeer ernstige hoofdpijn voor.

Voor een zo goed mogelijk herstel, is het belangrijk dat er zo snel mogelijk gestart wordt met de behandeling van de beroerte. Daarom is het advies van zowel de hart- als de hersenstichting om direct 112 te bellen als iemand symptomen van een beroerte heeft.

De behandeling

Om de gevolgen van een beroerte zoveel mogelijk te beperken, is het belangrijk dat er zo snel mogelijk gestart wordt met de behandeling. Hoe de beroerte behandeld wordt, hangt af van welk type het is. Een TIA is een kortdurende beroerte en is daarom makkelijker te herkennen. Maar het verschil tussen een herseninfarct of een hersenbloeding is niet te zien. Alleen in het ziekenhuis kan er ontdekt worden of het om een infarct of een bloeding gaat. Hiervoor gebruiken artsen een CT-scan of een MRI-scan, waarbij de hersenen nauwkeurig vastgelegd worden.

Bij een TIA, of lichte beroerte, en een herseninfarct is het belangrijk om een nieuwe beroerte te voorkomen. Dat kan door bijvoorbeeld medicijnen voor te schrijven die bloedstolsels te voorkomen, zoals bloedverdunners of bloeddrukverlagers. Ook wordt de oorzaak, of de oorzaken, van de beroerte onderzocht, zodat er een gericht behandelplan opgesteld kan worden. Soms is een operatie nodig, om de aangetaste ader vrij te maken. Bij een hersenbloeding is het advies juist om te stoppen met bloedverdunners. Wel kan een arts bloeddrukverlagers voorschrijven, omdat een hoge bloeddruk ook een oorzaak kan zijn van een hersenbloeding. De behandeling is daarnaast afhankelijk van de plek van de bloeding. Soms is een operatie nodig, om een aneurysma van binnenuit af te sluiten, of een bloedvat van buitenaf af te knijpen.

De gevolgen

Wat er bij een beroerte gebeurt, hangt af van de plek van de aanval. De hersenen hebben 20 verschillende functies, waaronder ruiken, proeven en het verwerken van taal. Door een beroerte kunnen één of meerdere functies verminderd of zelfs uitgeschakeld worden. Bij de gevolgen kan er onderscheid gemaakt worden tussen zichtbare en onzichtbare gevolgen. Zichtbare gevolgen van een beroerte zijn bijvoorbeeld problemen met slikken of spreken en verlamming van een lichaamsdeel. Onzichtbare gevolgen zijn voor de buitenwereld niet goed of helemaal niet duidelijk. Enkele voorbeelden hiervan zijn veranderingen in het gedrag en problemen met concentreren. Ook kan iemand na een beroerte sneller vermoeid zijn.

Een beroerte voorkomen

Om een beroerte te voorkomen, of in ieder geval de kans erop te verkleinen, is het belangrijk om de leefstijl aan te passen. Denk aan voldoende bewegen en gezond eten. Het is ook belangrijk om te zorgen voor een gezond gewicht, te stoppen met roken en bewust om te gaan met alcohol. Met deze aanpassingen wordt het risico op een hoge bloeddruk of een te hoog cholesterol vermeden. Ook de kans op een beroerte is hierdoor kleiner. Daarbij kunnen bepaalde medicijnen het risico verhogen op een herseninfarct, TIA of hersenbloeding. Tijdens een bezoek aan de huisarts kunnen het cholesterol en de bloeddruk gemeten worden. Ook kunnen eventuele risicofactoren besproken worden. Samen kan er een plan gemaakt worden om een beroerte te voorkomen.