Een hernia: wat is het en wat kunt u ertegen doen?

Een hernia kan op verschillende plekken in het lichaam ontstaan, zoals in de nek, de rug of de liesstreek. De meeste mensen krijgen te maken met een rughernia. Bij deze aandoening raken de zenuwen geïrriteerd door een uitstekende bult van een tussenwervel. Dit doet pijn in de onderrug, benen of billen. Zitten en wandelen zijn in veel gevallen erg pijnlijk, terwijl bewegen juist helpt om de hernia te genezen. Wij vertellen u wat een hernia nu precies is en waarom u vooral niet in bed moet blijven liggen.

Wat is een hernia?

Een hernia is een bult van lichaamsweefsel of een orgaan. Door verschillende oorzaken kan een orgaan of weefsel zich verplaatsen en van vorm veranderen. Dit kan voor een felle of uitstralende pijn zorgen. Bij een rughernia zit de bult op een tussenwervel in onze wervelkolom. Deze bestaat uit 7 nekwervels, 12 borstwervels, 5 lendenwervels en het heiligbeen. Flexibele tussenwervels houden de wervels op afstand van elkaar en zorgen ervoor dat we onze wervelkolom kunnen bewegen. Een tussenwervel heeft een geleiachtige kern met daaromheen een taai omhulsel. Als deze te zwaar is belast of verzwakt is, dan drukt de kern zich naar buiten en ontstaat er een uitstulping. Dat noemen we een rughernia. Officieel heet deze aandoening Hernia Nuclei Pulposi (HNP). Een rughernia komt het meest voor in de onderrug, maar kan ook hoger in de rug of in de nek zitten. Ook dan hebben we het over HNP.

Hoe ontstaat een hernia

Vooral 20- tot 50-jarigen krijgen te maken met een hernia. Erfelijkheid van zwakke rugwervels, overgewicht, roken en overbelasting spelen een rol bij het ontstaan van een hernia. U kunt geboren zijn met zwakke rugwervels of deze te veel belasten door verkeerd te tillen of door overgewicht. Een arts kan met een röntgenfoto zien of uw tussenwervel een uitstulping heeft. Met een MRI-scan kan hij kijken of een van uw zenuwen bekneld zit.

Pijn en andere hernia klachten

De pijn die wordt veroorzaakt door beknelde of geïrriteerde zenuwen, kan de ene dag mild zijn. Maar de andere dag kan de pijn erger worden; sterk en stekend. Een hernia kan een enorme invloed hebben op uw dagelijks leven. Bij een rughernia voelt u de pijn vooral in uw onderrug. Maar het straalt vaak ook uit naar de benen, billen of liezen. Uw houding kan de pijn erger of minder maken; staan en liggen zijn vaak minder pijnlijk dan zitten. Op slechte dagen is wandelen haast niet mogelijk. Bij een nekhernia voelt u dezelfde pijn en klachten, maar dan in uw armen, schouders en zelfs uw handen. De zenuwen vanuit de nek lopen via de schouders tot aan uw vingers.

Naast pijn, kan een hernia ook andere klachten veroorzaken. Zenuwen en spieren kunnen uitvallen of in het slechtste geval tijdelijk verlamd raken. Uw been of arm kan branderig voelen en minder sterk zijn dan eerst. Een verminderd gevoel of het kwijtraken van de controle over de spieren, kan het lastig maken om gebruik te maken van het toilet, een wandeling te maken of de trap op te gaan.

De meest bekende (beginnende) hernia symptomen zijn:

Pijn in de rug, variërend van mild tot hevig.
Uitstralende pijn in 1 been of bil, soms zelfs tot onder de knie.
Als u het pijnlijke been optrekt terwijl u ligt, wordt de pijn erger.
Verminderde reflexen van de spieren.
Bij hoesten, niezen en/of persen worden de klachten erger.

De dokter wijst een hernia in de rug aan op de ruggenwervel.

Hernia behandeling zonder operatie

Een hernia herstelt vaak zonder operatie. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie (NVvN) herstelt een hernia in 80% van de gevallen binnen 8 tot 12 weken vanzelf. U kunt de genezing van de hernia helpen door voldoende te bewegen. Herniapijn kan zo hevig zijn, dat u het bed niet meer uit wilt. Maar zeker in het beginstadium van de ziekte is bewegen de beste oplossing. Bedrust vertraagt de genezing van een hernia. Door in bed te blijven liggen worden uw spieren stijf en verliest u kracht. Wandelen en zwemmen zijn goede manieren om te bewegen met een hernia. Hierbij belast u uw rug niet te veel. Wanneer u veel pijn heeft als u beweegt, kunt u in overleg met de behandelend arts pijnstillers gebruiken. Daarbij wordt het aanbevolen om regelmatig af te wisselen tussen liggen, zitten, staan en lopen. Zwaar tillen en ondoordacht bukken moet u juist niet doen, om de tussenwervelschijf niet te veel te belasten.

Zo snel mogelijk weer aan de slag

Herstel zonder operatie is de natuurlijke manier. Hier hoort het nodige geduld en doorzettingsvermogen bij. Na enkele weken kunt u de dagelijkse activiteiten weer proberen op te pakken. Uw arts zal u op weg helpen met een schema waarin de activiteiten weer langzaam worden opgebouwd. Dat is beter dan te wachten tot u helemaal pijnvrij bent. Anders bestaat het risico dat u in een vicieuze cirkel terechtkomt, waarin iedere beginnende pijn u tegenhoudt om te bewegen.

Fysiotherapie

Als de klachten verergeren, kan fysiotherapie in combinatie met een gezondere manier van leven en bewegen helpen de hernia te genezen. Om een hernia te verhelpen en een volgende hernia te voorkomen, is een goede conditie van de spieren bij de wervelkolom en buikspieren belangrijk. Deze vormen samen ons ‘spierkorset’. Hiermee ondersteunt u de wervelkolom en voorkomt u rugklachten. Bij een acute hernia heeft fysiotherapie geen nut, blijkt uit onderzoek. Een acute hernia in de rug of nek is een hernia die plotseling ontstaat en vanzelf weer verdwijnt. Als u niet goed omgaat met een acute hernia, kan dit een chronische aandoening worden.

Mevrouw doet oefeningen met een fysiotherapeut tegen een rughernia.

De hernia behandelen met een operatie

Als de hernia klachten na zo’n 6 weken nog niet afnemen, kan een operatie nodig zijn om de bult op de tussenwervel te verwijderen. In Nederland wordt een operatie in slechts 1 op de 7 gevallen ingezet, volgens de NVvN. De operatie vindt vrijwel altijd plaats onder narcose. Er wordt een kleine snee van 5 centimeter in uw onderrug gemaakt, zodat de uitstulping van de tussenwervel kan worden verwijderd.

Na de herniaoperatie moet u herstellen. Daarvoor is een behandeling door de fysiotherapeut vaak nodig. Ook hierbij geldt: actief bewegen kan helpen een volgende hernia te voorkomen. Het kan zijn dat u pijn heeft na de herniaoperatie. Bijvoorbeeld aan de wond, een spier, gewricht of zenuw. Pijn aan de spieren, gewrichten of zenuwen kan ontstaan door irritatie, omdat ze tijdens de operatie in een andere positie hebben gelegen. Na de operatie moet u weer afwisselen met liggen, lopen en staan. Zorg dat de zenuwen ook voldoende rust krijgen door 1 tot 1,5 uur rust in bed af te wisselen met 20 minuten zitten of staan.